ปัญหากระบวนการผลิตในอุตสาหกรรมยาแผนไทย

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนีมุ่งเน้นในการบ่งชีถึงปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการจัดการวัตถุดิบสมุนไพรกระบวนการผลิตสมุนไพร และการจัดจำหน่ายยาแผนไทยเข้าสู่ตลาดโรงพยาบาลภาครัฐ โดยมีการเก็บข้อมูลทั้งทางเชิงปริมาณ ด้วยการส่งแบบสอบถามไปยังโรงงานผู้ผลิตยาแผนไทยที่มียอดขายมากกว่า 1 ล้านบาทต่อปี จำนวน 146 โรงงาน และเก็บข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการสัมภาษณ์หน่วยงานภาครัฐบาลและเอกเชนที่เกี่ยวข้องกับการผลิตยาแผนไทย 20 ราย โดยในส่วนแรก ผู้เขียนได้ทำการวิเคราะห์แยกระหว่างข้อมูลเชิงปริมาณ และเชิงคุณภาพต่อมาจึงนำผลการวิเคราะห์จากทั้งสองส่วนมาวิเคราะห์ร่วมกันเพี่อยืนยันว่าปัญหาที่เกิดขึ้นนั้นมีข้อมูลสนับสนุนกันเองทั้งสองส่วน ผลจากการวิเคราะห์ร่วมกันสามารถสรุปประเด็นปัญหาต่างๆได้ดังต่อไปนี้ คือ ปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการจัดการวัตถุดิบสมุนไพร คือ (1) การพึงพาวัตถุดิบสมุนไพรจากพ่อค้าคนกลาง (2) ราคาของสมุนไพรนำเข้าหลายชนิดที่มีราคาสูงขึ้นมาก และ (3) การควบคุมคุณภาพของวัตถุดิบตั้งแต่การปลูก ส่วนปัญหาที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการผลิต คือ (1) ขาดความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับมาตรฐาน GMP PIC/S (2) ขาดการตรวจสอบทางวิทยาศาสตร์ของวัตถุดิบสมุนไพร (3) ขาดการควบคุมการผลิตที่เหมาะสม โดยเฉพาะในกรณีที่มีการจ้างโรงงานอื่นทำการผลิต (4) ขาดคำแนะนำทีเหมาะสมจากผู้เชียวชาญในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ และ (5) การทำงานที่ล่าช้าของหน่วยงานราชการ สำหรับปัญหาในส่วนสุดท้าย ได้แก่ ปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการจัดจำหน่ายยาแผนไทย คือ (1) โรงงานผู้ผลิตยาแผนไทยส่วนมากจำหน่ายแต่ยาแผนไทยของตนเองเท่านัน (2) การจำกัดช่องทางการจำหน่ายยาแบบเดิมๆตามกฎหมาย (3) การส่งออกของยาแผนไทยยังไม่เป็นรูปธรรมชัดเจน และ (4) การขายยาแผนไทยให้กับโรงพยาบาลในภาครัฐนั้นยังเป็นไปอย่างจำกัด จากผลการวิเคราะห์นันสามารถสรุปได้ว่ามีปัญหาเกิดขึ้นในทุกห่วงโซ่อุปทานของอุตสาหกรรมยาแผนไทย ดังนั้นจึงต้องปฏิรูปอุตสาหกรรมยาแผนไทย หรืออุตสาหกรรมสมุนไพร อย่างครบวงจร ด้วยความร่วมมือจากทั้งทางภาคเอกชน และทางภาครัฐบาลเอง ซึ่งวิทยานิพนธ์ได้นำข้อเสนอแนะต่อทังภาคเอกชน และภาครัฐบาลไว้ด้วย