กระบวนการสื่อสารกับการปรับตัวเพื่อสืบสานประเพณีท้องถิ่น: กรณีศึกษาประเพณีลอยกระทงในบริบทพื้นที่จังหวัดสุโขทัย

Abstract

การวิจัยเชิงคุณภาพเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) เพื่อศึกษากระบวนการสื่อสารและรูปแบบการประชาสัมพันธ์ผ่านสื่อออนไลน์ของวัฒนธรรมประเพณีลอยกระทงของจังหวัดสุโขทัย 2) เพื่อศึกษาการปรับวิธีการสื่อสารวัฒนธรรมประเพณีลอยกระทงในบริบทพื้นที่จังหวัดสุโขทัย โดยใช้วิธีการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกและการสังเกตการณ์ภาคสนามแบบไม่มีส่วนร่วมในช่วงระหว่างเดือนตุลาคม–ธันวาคม 2561 (รวมระยะเวลาประมาณ 3 เดือน) เลือกผู้ให้สัมภาษณ์จากหน่วยงานราชการ กลุ่มผู้นำชุมชน กลุ่มอาจารย์นักวิชาการ และกลุ่มผู้ชมงานประเพณีลอยกระทง จำนวน 12 คน

            ผลการศึกษา พบว่า กระบวนการสื่อสาร และรูปแบบการประชาสัมพันธ์ผ่านสื่อออนไลน์ของวัฒนธรรมประเพณีลอยกระทงของจังหวัดสุโขทัยนั้นมีกระบวนการสื่อสารนั้น แบ่งออกเป็น 3 ช่วง คือ การสื่อสารช่วงเตรียมงานประเพณี ที่ส่วนใหญ่สื่อสารแบบเป็นทางการและมีทิศทางการสื่อสารแบบสองทางระหว่างผู้นำกับสมาชิก จะมีการพูดคุยในที่ประชุมหารือ วางแผนเตรียมงานลอยกระทง โดยบุคลากรแต่ละฝ่ายมีการแสดงความคิดเห็น มีการตอบโต้กันส่วนการสื่อสารช่วงการจัดงานประเพณี มีการสื่อสาร 2 รูปแบบ คือ การสื่อสารทางเดียว คือ การประชาสัมพันธ์ผ่านเว็บไซต์ โดยเป็นการบอกเล่าความเป็นมาของประเพณี วัตถุประสงค์ในการดูงาน และกิจกรรมต่าง ๆ ที่จัดขึ้น และการสื่อสารทั้งแบบสองทางผ่านเฟซบุ๊กเพจ งานประเพณีลอยกระทง เผาเทียนเล่นไฟ จังหวัดสุโขทัย 2561 และการสื่อสารช่วงหลังจัดงานประเพณี เป็นการสื่อสารแบบเป็นทางการและทิศทางการไหลของสารเป็นการสื่อสารจากล่างขึ้นบน จากการประชุมเพื่อสรุป และประเมินผลการจัดงานประเพณีลอยกระทงอีกทั้งในส่วนของแนวทางการปรับวิธีการสื่อสารวัฒนธรรมประเพณีลอยกระทงในบริบทพื้นที่จังหวัดสุโขทัย ยังพบว่า มีการปรับตัวเพื่อให้เข้ากับยุคสมัยในหลาย ๆ ด้าน ได้แก่ ด้านรูปแบบเนื้อหา ด้านช่องทางการสื่อสาร ด้านบทบาทและหน้าที่ ด้านการต่อรอง ด้านเครือข่ายความสัมพันธ์ ด้านการบริหารจัดการ โดยทั้งการปรับตัวทั้งหมดอยู่บนพื้นฐานที่ว่า ยังคงไว้ซึ่งแก่นของประเพณีและมีให้เห็นปรากฏในทุกปี แม้บางปีจะมีการจัดพิธีกรรม หรือกิจกรรมใหม่ แต่เป็นแค่การปรับให้สอดคล้องกับยุคสมัยเพียงเท่านั้น แต่ไม่ทิ้งแก่นของวัฒนธรรมเพื่อให้ประเพณียังคงอยู่ต่อไป